Zihinsel Engelli Bireylerde Rakamları Öğretme Ve Dört İşlem Becerisi Kazandırma Üzerine Yaşanmış Tecrübeler Ve Sonuçları

Merhaba sevgili arkadaşlar!

Yazıma giriş yapmadan önce bir olayı açığa kavuşturmakta yarar var. Zihinsel Engelliler Öğretmenliği okuyan ve hala öğrencilik aşamasını tamamlayamayan bir kişi benim kendisini medeni bir şekilde uyarmamı hazmedemediği için yazılarım hakkında karalamalar yapmıştır. Yazılarımın bilimsellikten uzak olduğunu belitmiştir. Ancak ben her yazımın başında da belirttiğim gibi burada ki yazılarımda çalıntı makaleler üzerinde oynama yaparak yayınlamak yerine tamamen kendi tecrübelerimi yansıtmak istediğimi belirtmiştim. Ancak söz konusu kişinin asıl amacının karalama olduğu çok açık bir şekilde ortadadır. Bu konuda ki yorumu siz değerli arkadaşlara bırakıyor ve yazılarım hakkındaki yorumlarınızı bana iletmenizi önemle rica ediyorum.



“Zihinsel Engelli Bireylerde Matematik Öğretiminin Sınırı” Nedir? Adlı yazımda Matematik konusuna yüzeysel bir giriş yapmıştım. Bu gün daha detaylı bir şekilde konuları ele alarak tecrübelerimi sizlere aktarmaya çalışacağım.Bu yazım N adlı öğrencimle bir yıllık süre zarfında yaşadığımız süreci ve gelişmeyi göstermektedir.Mümkün olduğunca detaylandırmadan sizleri sıkmadan yazmaya özen gösterdim .Beğenmeniz dileğiyle....

Rakamları Öğreniyoruz!



Bu bireylerde rakamlar konusuna gelmeden önce bazı temel kavramların(içinde,dışında,altında....) kazanılmış olması gerekmektedir.

Rakamları öğretirken “1,2,3,4,5,6,7,8,9,0” sırası takip edilir. Rakamları öğretirken bir yandan da nesnelerle desteklersek istediğimiz sonuca bir an önce ulaşabiliriz.



Örneğin; Bana bir tane kalem ver dedikten hemen sonra bak bu 1 diyerek bir rakamı gösterilir.



-Merhaba N .

-Merhaba öğretmenim.

-Bugün seninle rakamları öğrenelim mi?

-Öğreneliiiim!

-Tamam öyleyse başlayalım mı ?

-Başlayalım.

-Bana bir tane kalem ver.-

-Bu bir kalem.

-Peki.Bak bu rakam 1.

-Kaçmış?

-1(Biiiir)



Biz rakamlar konusunu işlerken tek rakama takılı kalmadan mümkün olduğunca hızlı işlemeye çalıştık.İlk etapta 1 den 5 e kadar tüm rakamları sürekli bir arada sarı kalemle yazdık.Böylece birey bir yandan rakamların üzerinden geçerek yazmayı kolay öğrenecek bir yandan da rakamları bir arada öğrenerek daha kolay öğrenecekti.



-Seninle 5 e kadar rakamları yazalım mı?

-Yazaaalııım.

-1 2 3 4 5 Şimdi sen rakamların üzerinden geç.

-Tamam .

-Şimdi sayalım bakalım.1 2 3 4 5

-1 2 3 4 5

-Nasıl zormuydu ?

-Biraz öğretmenim.

-Zamanla öğrenirsin.



Basit Toplama Ve Çıkarma İşlemine Geçiyoruz!



Bir yandan 1 den 5 e kadar rakamları öğrenirken diğer yandan da nesnelerle basit toplama ve çıkarma işlemleri yaptık.



Örneğin ;Bir tarafa 3 kalem diğer tarafa 2 kalem koyduk.Toplam kaç kalem oldu?



Rakamlar kavrandıktan sonra bir yandan geri kalan rakamları öğrenmeye çalıştık diğer yandan da 5 e kadar olan rakamlarla basit toplama ve çıkarma işlemlerine başladık.



1+2=3 4 - 2= 2 l ll lll llll ll ll



Bu ve buna benzer işlemleri yaptıkça rakamların öğrenmesi kolaylaşmakta diğer yandan da sayısal işlem becerisi ile bireylerin zihinleri canlı tutulmakta ve derste sıkılmaların önüne geçilmektedir. Çünkü sürekli rakamları yazıp hadi sende yaz demek bir süre sonra bireyde bıkkınlık hissi uyandırmaktadır.



Tüm rakamlar öğrendikten sonra yavaştan İki Basamaklı Doğal Sayılara geçiş yaptık. Böylece daha önce basit şekilde yapmaya başladığımız Toplama ve Çıkarma İşlemlerinin ileri aşamalarına geçtik.



Sırasıyla ;

Eldesiz Toplama İşlemi,Onluk Bozmadan Çıkarma İşlemi ,Eldeli Toplama İşlemi ve Onluk Bozarak Çıkarma İşlemlerini öğrendik.



İki Basamaklı Doğal Sayılar Ve İşlemlerin Zorlaşması



İki basamaklı doğal sayıları ilk aşamada onluk ve birliklerine ayırmadan öğrendik.

İki basamaklı doğal sayıları öğretirken öncelikle 10 ar 10 ar 100 e kadar öğrenilmesi işimizi kolaylaştırmaktadır. Böylece aradaki sayıların öğrenilmesi hiçte zor olmamaktadır Bu yolla birey 100 e kadar yazmayı ve okumayı öğrendikten sonra artık eldeli toplama işlemine geçiş kolay olabilmektedir.



-Merhaba N.Seninle iki basamaklı sayıları öğrenelim mi?

-Öğreneeeelim.

-Şimdi 10 ar 10 ar 100 e kadar sayıları yazıp okuyacağız.

-Tamam.Ama ben saymasını bilmiyoruuum.

-Ben sana öğreteceğim.

-Tamam.

-10,20,30,40,50,60,70,80,90,100 sayılarını yaz ve oku

.....

Birey bunları kavradıktan sonra ;

Bak bu 20 (Yirmi).Peki bu kaç) 21(yirmi bir) diyerek sayıların öğrenilmesini kolaylaştırabiliriz



Eldeli Toplama İşlemine Başlıyoruz!



Eldeli toplama işlemine geçmeden önce bireyin toplamları 10 dan fazla eden rakamları zihinden ezberlemiş olması gerekmektedir.





7 +5= 12

-Bak N.

-Baktım öğretmenim:))

-:)) .Rakam kaç?

-7

-Yedi benim aklımda .

-Tamam.

Alttaki rakam kaç?

-5

-Beş elimde .

-Tamam.



Yedi aklımda beş elimde ,yedi aklımda beş elimde... yöntemiyle sürekli tekrar ettirilerek bu işlem yaptırılabilir.



Bu aşamadan sonra eldeli toplama işlemi için işimiz kolaylaşmaktadır. Eldeli toplama işlemi yaparken eldenin yan tarafa değilde eklenecek rakamların üst tarafına yazılması bireyin eldeyi unutmasının önüne geçmektedir.



Örnek:



35 +9 =44 İşleminde elde 3 rakamının üzerine yazılırsa işlem kolay olur.



Onluk Bozarak Çıkarma İşlemini Öğreniyorum !



Onluk Bozarak Çıkarma işlemi yapmaya başlamadan öncede bireyin en az 20 den başlayarak geriye doğru birer saymayı biliyor olması gerekir. Aksi taktirde bireye bu becerileri kazandırmamız mümkün değildir.



Çıkarma işleminde ilk başlarda komşuya giderek alınan onluk direk iki rakamım arasına yazılır.



Örnek: 2

3 1 6

9

_____ çıkarma işleminde 3 ten alınan onluk 3 ile 6 rakamı arasına 1 rakamı yazılarak 16 diye okunur . Böylece işlem yapması kolaylaştırır.İleriki aşamalarda birey kendiliğinden çıkarma işlemini normal şekilde yapmaya başlayacaktır.



Çarpma İşlemine Geçiyoruz!



Çarpma işlemine geçmeye hazır birey artık matematiğin büyük bir kısmını kavramıştır.Çarpma işleminde başarılı olabilmek için öncelikli olarak ritmik saymaların kısmı derecelerde kazınılmış olması gerekir. Çarpma işleminin aslında toplamanın kısaltılmışı olduğu söylenirse işimiz dahada kolaylaşacaktır. Önce çizgi çalışmalarıyla işlemler yapılır .Ritmik saymalar kazanıldıkça Çizgi çalışmalarına gerek kalmayacaktır.



Örneğin ; 2 şer ritmik saymayı kavrayan birey 2 lerle çarpmayı rahat kavrayacaktır.



Basit şekliyle çarpma işlemi kazanıldıktan sonra sırasıyla iki basamaklılarla tek basamaklı sayılar çarpılır .Eldeli çarpma işlemine geçiş zor bir süreci gerektirdiği için burada o kadar detayına girmeyeceğim.





Bölme İşlemini Öğreniyorum!



Bölme işlemin paylaşmak demek olduğu açıklanır. Bir ekmeğin iki kardeşe paylaşılması.,şekerlerin kardeşlere eşit pay edilmesi ...vb



Bundan sonraki aşamada bölme işlemi yapılırken ilk etapta çizgi çizerek gruplama yapılarak çalışmalar sürdürülür.



4/2=2 ll ll



4 ün içinde kaç tane ikilik grup var vb örneklerle temel bölme işlemine geçiş yapılabilir



Bundan sonraki aşama ilk etapta tek basamaklı sayıların kalansız bölünmesi olmalıdır. Sonrasında iki basamaklı sayılar tek basamaklı sayılara her defasında kalansız bölünür.



12/2 14/2 21/3 22/2....



Bölme işleminin bundan sonraki aşamaları ayrıntılar içerdiği için burada kesmek durumundayım.Sonraki makalemde Çarpma ve Bölme işlemlerini detaylı işleyeceğimi belirtmek isterim.



Elimden geldiğince tecrübelerimi sizlerle paylaşmaya çalıştım.Yorumlarınızı bekliyorum..

Not: Biz sevgili N ile şu anda dört işlemi kullanarak problemler çözebiliyoruz.

Bir sonraki yazımızda görüşmek dileğiyle...



İmdat ŞENGÜL

Zihinsel Engelliler Sınıf Öğretmeni ve Özel Eğitim Uzmanı

İĞNELİ SAYFA İLE GÖRME ENGELLİLERİN KULLANDIĞI DİĞER MATEMATİK ÖĞRENME SETLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

M. Şahin BÜLBÜL, Ümmügülsüm CANSU, Dilber DEMİRTAŞ, Belkıs GARİP
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, OFMAE Bölümü
Görme engelli öğrenciler matematik öğrenirken; temel olarak abaküs, küp taş ve Taylor kasa kullanmaktadır. Bu çalışma bahsedilen materyaller ile iğneli sayfa (İS) isimli materyalin nitelik ve nicelik açısından karşılaştırmasını içermektedir. Kısaca, üzerinde toplu iğnelerin olduğu bir düzlem ve düzlem üzerinde matematik işlemlerinin yapılmasına izin veren diğer yardımcı materyallerden oluşan bu setin hangi açılardan diğer setlere göre üstün ya da sakıncalı olduğunun incelenmesi temel problemimizdir. Görme engellilerin ve gören öğrencilerin birlikte aynı materyal üzerinde çalışabilmesini sağlayan İS, kaynaştırmalı eğitim için de önemli bir materyaldir. Araştırma için küp taş, abaküs ve Taylor kasa kullanmış, dört öğretmen ve iki öğrenci ile uygulamalı görüşmeler yapılmıştır. İS ile uygulama yapan görme engelli öğrenciler ve öğretmenlerinin ifadeleri derlenerek bu karşılaştırma yapılmıştır. Görüşmeler sonucunda ekonomiklik, taşınabilirlik, güvenli oluş, anlaşılır oluş, kullanışlılık, kapsamlı oluş, esnek kullanıma uygunluk ve düşük güç-beceri gerektirme gibi sekiz ölçüt açısından karşılaştırma yapılmış ve İS tüm ölçütlerde olumlu görüş bildirilmiş bir araç olarak karşımıza çıkmıştır.
Anahtar Kelimeler: Abaküs, Küp Taş, Taylor Kasa, İğneli Sayfa, Matematik Eğitimi, Görme Engelliler
1. GİRİŞ
Matematiğe, hayatın her alanında işlerimizi kolaylaştırmak ve olayları daha iyi yorumlayabilmek için ihtiyaç duymaktayız. Bu sebep göz önünde bulundurularak genelde öğretim programları matematiği merkeze alacak şekilde hazırlanmaktadır. Matematik ilköğretim ve ortaöğretim seviyesinde zorunlu ders olarak verilmektedir. Ancak, matematik genel olarak görme engelli öğrencilerin üstesinden gelemeyeceği bir ders olarak görülmektedir. Oysaki ihtiyaç duyulan yöntem ve materyaller farklı olsa da, uygun eğitim ortamları sunulduğunda görme engeli öğrencilerin de gören akranları gibi matematik öğrenememelerine bir engel yoktur. Görme engellilerin sıradan hesap makinelerinin yerine konuşan hesap makineleri; kâğıt, kalem ile işlem yapmak yerine ise hafıza ya da abaküs kullanması bu yöntem ve materyallere örnek olarak gösterilebilir (Bülbül & Eryılmaz, 2012). Görme engelli öğrencilerin matematik eğitiminde yaygın olarak avuç içine çizmek, denklemleri tek satırlı hale getirip (Brazier, Parry & Fischbach, 2000) onları kabartmalı kâğıtlara basmak (Thompson, 2005) gibi yöntemler denenmiştir. Ülkemizde ise görme engelli öğrenciler temel olarak; abaküs, küp taş ve Taylor kasa gibi materyalleri kullanmaktadır (Gürel, 2011). Bu çalışma, bahsedilen materyaller ile iğneli sayfa (İS) isimli materyalin nitelik ve nicelik açısından karşılaştırmasını içermektedir. Kısaca, üzerinde toplu iğnelerin olduğu bir düzlem ve düzlem üzerinde matematik işlemlerinin yapılmasına izin veren diğer yardımcı materyallerden oluşan bu setin hangi açılardan diğer setlere göre üstün ya da sakıncalı olduğunun incelenmesi bu çalışmanın araştırma konusunu oluşturmaktadır. Görme engellilerin ve gören öğrencilerin birlikte aynı materyal üzerinde çalışabilmesini sağlayan İS, kaynaştırmalı eğitim için de önemli bir materyaldir.
Araştırma için küp taş, abaküs ve Taylor kasa kullanmış dört öğretmen ve iki öğrenci ile uygulamalı görüşmeler yapılmıştır. İS ile uygulama yapan görme engelli öğrenciler ve öğretmenlerinin ifadeleri derlenerek bu karşılaştırma yapılmıştır. Görüşmeler sonucunda ekonomiklik, taşınabilirlik, güvenli oluş, anlaşılır oluş, kullanışlılık, kapsamlı oluş, esnek kullanıma uygunluk ve düşük güç-beceri gerektirme gibi sekiz ölçüt açısından karşılaştırma yapılmış ve İS tüm ölçütlerde olumlu görüş bildirilmiş bir araç olarak karşımıza çıkmıştır.
2. YÖNTEM
Bu çalışmada, Ankara İlindeki görme engellilere eğitim veren bir İlköğretim okulunda görev yapan dört öğretmen ve iki öğrenci ile görüşmeler yapılmıştır. Uygulamalar sırasında taylor kasa, küptaş kasa ve
iğneli sayfa ile matematik konuları çalışılmış, öğrenci ve öğretmenlerden bu materyallere ilişkin dönütler alınmıştır. Öğretmen ve öğrencilere kullandıkları materyaller sorulmuş ve kullanım biçimleri gözlemlenmiş ayrıca İS’in taslak biçimi tanıtılmış, denemeleri ve fikirlerini belirtmeleri istenmiştir. Görüşler ışığında bu üç materyallin olumlu-olumsuz yönlerini ve sınırlılıklarını içermektedir.
2.1. Taylor Kasa: Taylor kasa (Şekil 1) delikler ve bu deliklere yerleştirilen sekiz köşeli taşlardan oluşmaktadır. Taylor taşların konumlarına göre rakamlar ve dört işlem için gerekli temel matematik sembolleri oluşturulur.
Şekil 1. Taylor kasanın çizim ve gerçek görünümleri (MEB, 2011).
2.2. KüptaĢ Kasa: Bir diğer matematik öğrenme materyali ise küptaş kasa olarak bilinen materyaldir (şekil 2). Bu materyal altı, yüzü kabartmalı olan küp biçimli taşlar ve taşların içine yerleştirileceği oyuklardan oluşan bir tablet olmak üzere iki ana parçadan oluşur.
Şekil 2. Küptaş Kasa (MEB, 2011)
2.3. Ġğneli Sayfa: İğneli sayfa (Şekil 3) olarak isimlendirilen materyal tam olarak gören öğrencilerin kareli

Şekil 1. Taylor kasanın çizim ve gerçek görünümleri (MEB, 2011).

2.2. Küptaş Kasa: Bir diğer matematik öğrenme materyali ise küptaş kasa olarak bilinen materyaldir  (şekil 2). Bu materyal altı, yüzü kabartmalı olan küp biçimli taşlar ve taşların içine yerleştirileceği oyuklardan oluşan bir tablet olmak üzere iki ana parçadan oluşur.

Şekil 2. Küptaş Kasa (MEB, 2011)

2.3. İğneli Sayfa: İğneli sayfa (Şekil 3) olarak isimlendirilen materyal tam olarak gören öğrencilerin kareli defterde yaptıklarını üç boyutlu hale getirip işin içine dokunma duyusunu da katarak görme engelli öğrencilerin de matematik öğrenebileceği bir hale getirme düşüncesi ile tasarlanmıştır (Bülbül, Garip, Cansu& Demirtaş, 2012).

Şekil 3.İğneli Sayfanın taslak biçimi.

İS tasarımı sürecinde belirlenen temel ilkeler ışığında yedi ana tasarım ilkesine uyulmaya çalışılmıştır. Bunlar; materyalin ekonomik, taşınabilir, güvenli, anlaşılır, kullanışlı, kapsamlı, esnek kullanımlı ve düşük güç gerektiren olması ile ilgilidir. Bu tasarım ilkeleri evrensel tasarım ilkeleri ile de uyumludur (Mcguire, Scott & Shaw, 2006).
Ekonomiklik: Bu tasarım ilkesi basit malzemelerle yapılabilir olmayı gerektirir. Bir köpük, iplik, pipetler ve lastik gibi basit malzemelerle İS tasarlanmış olup yine aynı malzemelerle hazırlanabilir olması setin alınmadan da birleştirilerek yapılabileceğini gösterir.
Taşınabilirlik: Malzemenin her yere taşınabilir olması diğer önemli tasarım ilkemizdir. Malzemelerin hepsi tak-çıkar biçimde düşünülmüş olup ağır, taşınamaz, biçimde değildir. Parçalarının taşınması ve saklanması için ayrı bir kasa, kap önerilmemektedir.
Güvenli oluş: İsminin iğneli sayfa olması ellerine batacağı düşüncesi oluştursa da bildiğimiz iğnelerin kullanılmaması düşünülmektedir. Üretilip yaygın kullanılacak materyalde bazı çıkıntılar söz konusudur. Ancak materyali hemen hazırlayıp kullanmak isteyenler tasarımın denendiği taslağa benzer biçimde toplu iğneler kullanabilir.
Anlaşılırlık: Materyalin tasarımında anlaşılır olması gerekliliğini anlatan ilkedir. Matematik öğrenenler matematikte kullanılan üstel yazma, aynı işaretleri kullanma gibi nedenlerden ötürü gören öğrencilerin öğrendikleri gibi öğrenebileceklerdir.
Kullanışlılık: Malzemenin kullanımı esnasında sallanmaması, oynak olmayan kararlı bir yapısının olması kullanışlı olduğuna işaret olarak sayılmaktadır.
Kapsamlılık: Öğretim açısından daha çok konunun, kavramın öğrenilmesine imkan veren yapı.
Esnek kullanışlılık: Sadece tak çıkar materyallerle değil, aynı işlemin ipler yardımıyla da yapılabilmesi, birden çok yöntemin kullanılabiliyor olması.
Düşük güç gerektirme: Güçlü ve beceriklilerin kullanıp, diğerlerinin başarılı olamaması bu ilkeye aykırı bir tasarımdır.
2.3.1.İS’ in Biçimsel Özellikleri
İğneli Sayfanın ön yüzünde Şekil 4’de görüldüğü gibi iğneler yardımıyla koordinat düzlemi oluşturulmuştur. Ön yüz grafiklerin oluşturulacağı, matematiksel islemlerin yapılacağı çalışma alanıdır.
Şekil 4’te görüldüğü gibi iğneler ile oluşturulacak olan koordinat eksenleri ön yüzü 4 eşit parçaya bölecektir, koordinat eksenleri 0,5cm boşluklar ile yanyana dizilmiş iğnelerden oluşmaktadır. İğnelerin üst kısımları dokunularak ayırtedilebilmeleri için Şekil 4’da gösterildiği gibi yuvarlak olacaktır. Eksenlerin hep iki tarafında 1cm ara ile 20’şer iğne yer alacaktır. Eksen iğnelerinden farklı olarak düzlem iğnelerinin üst kısmı Şekil 4’da gösterildiği gibi yassı olacaktır. Koordinat ekseni iğnelerinin koordinat düzlemi iğnelerine göre daha sık yerleştirilmelerinin sebebi çubuk grafikler oluşturulurken eksenlerin çubuklar için set oluşturmasının amaçlanmasırır. Böylece öğrenciler çubukları eksenlere yaslayarak kolayca yerleştirebilecektir.

Şekil 4. İğneli sayfanın ön yüzü

Arka yüzüne ise Şekil 5’de olduğu gibi materyaller sabitlenmiştir. Bu materyaller matematiksel işaretler, bilinmeyen ifadeler ve ek materyaller olarak 3 temel grupta ele alınarak Tablo 1’de gösterilmiştir.

Şekil 5. İğneli sayfanın arka yüzü

3. BULGULAR

İS ile diğer bahsedilen matematik öğrenme materyalleri karşılaştırıldığında, genel olarak İS’in diğer üç materyali kapsadığı ve onlardan bazı yönleriyle de üstün olduğu sonucuna varılabilir. Bu sonuca, Ankara İlindeki görme engellilere eğitim veren bir İlköğretimde görev yapan dört öğretmen (Ö1, Ö2, Ö3 ve Ö4)ve iki öğrenci (Ç1 ve Ç2) ile yapılan görüşmeler sonucunda varılmıştır. Öğretmen ve öğrencilere kullandıkları materyaller sorulmuş ve kullanım biçimleri gözlemlenmiş ayrıca materyalin taslak biçimi tanıtılmış, denemeleri ve fikirlerini belirtmeleri istenmiştir.
Bahsedilen görüşmeler ve gözlemler ışığında Taylor kasanın öğretmen ve öğrenciler tarafından kullanışlı bulunmadığı ve kullanım tercihinde bulunulmadığı tespit edilmiştir. Taylor kasanın taşları deliklere tam oturmakta ve çıkmamaktadır. Bu materyale kararlı bir yapı kazandırırken zor kullanışlılığa da neden olmaktadır.
Ö1: “Taylor kasa kullanışlı olmadığından pek kullanmıyoruz…Takılınca oynamıyor ama takıp çıkarmaması zor…”
Küptaş kasa ile ilgili görüşmeler ve gözlemler materyalin kullanışlı olmadığı ve ezberci bir yapısının olduğu yönündedir.
Ö2: “ Taşlar çarpmalar sonucu kolayca kaymakta ve oluşturulan işlem bozulmakta…”
Ö3: “Ayrı işlem işaretleri yok. Bir çizgi var, yönüne göre toplama, çıkarma, toplama ve çarpma olabilmekte…”
Ö4: “Ayrıca rakamlar bulunmamaktadır, rakam işaretinden sonra alfabedeki harfler sırası ile rakamları ifade etmektedir.”
Ö4: “Eşittir işareti yok, bu ifade için boş bölme kullanılıyor…Öğrencilerin “eşittir”i algılaması güç oluyor…”
Ö2: “Aileler kabartmaya alışık olmadıkları için öğrencilere yardımcı olamıyor…”.
Ö3: “Küptaş ilk kademede kullanılıp ikinci kademede kullanılmıyor ve bu öğrencilerin zorlanmasına sebep oluyor”.
Ö2: “Küt parmak sorunu olan öğrenciler taşların üzerindeki kabartmaları algılamakta zorluk yaşamaktadır. Küt parmak sorunu olan öğrenciler için kabarıkların derinlik ve genişliğinin arttırılması gerekmektedir..”.
Ö1: “Küptaş kasanın ezberci, karmaşık ve karıştırmaya müsait bir yapısı var”.
Bahsedilen iki materyalin dışında kullanılan abaküs gören öğrencilerinde matematik öğrenirken kullandığı bir öğrenme aracıdır. Ancak abaküs de dört işlemin ötesine geçmemektedir.
İS ile öğretmen ve öğrencilerin denemeleri sonucunda elde edilen gözlemler ve değerlendirmeler materyalin matematik öğretiminde daha yaygın kullanım imakanı oluşturacağı yönünde kanaat oluşmasına neden olmuştur.
Ö1: “Bu materyal kullanılırsa, gören ve görmeyen akranlar, aile ve görme engelli öğrenci arasında ortak bir dil olacaktır. Akranlar iğneli sayfa ile rahatlıkla birlikte çalışabilecek, aileler öğrencilere takıldıkları noktalarda anlam güçlüğü çekmeden destek verebilecektir”.
Ö2: “Birinci kademede temel işlemlerle İğneli Sayfa’yı kullanmayı öğrenen öğrenciler ikinci kademe ve lisede daha karmaşık konularda da materyali kullanmaya devam edebilir”.
Ö4: “Birçok şeyi yapabiliyor olmak güzel…temel cebirsel işlemler, grafik oluşturma kesir işlemleri, üstlü sayılar, kümeler, …geometri gibi birçok matematik konusunu kapsıyor”.
Ö2: “İğneli Sayfa’da kullanılan malzemeler materyalin altındaki bölmelere takılabilecek olması çok güzel… bu hem taşınmasını kolaylaştıracak hem de kaybolma riskini ortadan kaldıracaktır”.
Çalışmalar esnasında bazı sınırlılıklar da tespit edilmiştir. Bu sınırlılıklar arasında aşağıda belirtilen katkı tüm öğretmenlerin kullanımı öğretirken belirtmesi, vurgulaması gereken bir durumdur. Ancak bu durum materyalden değil, geometrinin doğasından kaynaklı bir durumdur.
Ö3: “Yatay ve düşeydeki iki iğne arası aralıklar eşitken çaprazda bu aralık doğal olarak daha büyük. … öğrenci, aralıkları sayarak eş kenar üçgen oluşturduğunu düşünmemesi için sadece yatay ve düşey aralıkların arasının 1 birim olduğu vurgulanmalıdır”.
Öğrencilerin fikirleri sorulduğunda ise ilginç ve farklı bir materyalin kullanılmasının çekiciliğini yansıtan ifadelere rastlanmıştır.
Ç1: “Bu bizim olacak mı?...Olsun isterim…”
Ç2: “Bunu kullanmayı ne zaman öğreneceğiz…Evet, çok beğendim”
Sonuç olarak abaküsün boncuklu ve kararlı yapısı ile Taylor ve Küptaş kasaların kareli yapısı, İS ile birleştirilmiş ve daha avantajlı bir yapıya kavuşturulmuştur.

MODÜLÜN İÇERİĞİ

A. NESNELER ARASINDAKİ İLİŞKİLER
1. Az ve Çok
2. Büyük ve Küçük
3. Uzun ve Kısa
4. Kalın ve İnce
5. İçinde ve Dışında
6. Üzerinde ve Altında
7. Uzak ve Yakın
8. Önünde ve Arkasında
9. Sağında, Solunda ve Arasında
10. Boş ve Dolu
11. Yüksekte ve Alçakta
12. Ağır ve Hafif
B. RİTMİK SAYMALAR
1. Birer Ritmik Sayma
2. Beşer Ritmik Sayma
3. Onar Ritmik Sayma
4. İkişer Ritmik Sayma
5. Üçer Ritmik Sayma
6. Dörder Ritmik Sayma
C. DOĞAL SAYILAR
1. 1–9 Arasındaki Doğal Sayılar
2. Rakam Yazma
3. “0” Doğal Sayısı
124
4. İki Basamaklı Doğal Sayılar
5. Üç Basamaklı Doğal Sayılar
6. Dört Basamaklı Doğal Sayılar
7. Beş, Altı ve Daha Fazla Basamaklı Sayılar
8. Sayı Doğrusu
9. Doğal Sayılar Arasındaki Büyüklük ve Küçüklük İlişkisi
10. Tek ve Çift Doğal Sayılar
11. Sıra Bildiren Doğal Sayılar
12. Romen rakamları
Ç. TOPLAMA İŞLEMİ
1. Doğal Sayılarla Eldesiz Toplama İşlemi
2. Doğal Sayılarla Eldeli Toplama İşlemi
3. Toplama İşlemini Kullanarak Problem Çözme
D. ÇIKARMA İŞLEMİ
1. Doğal Sayılarla Onluk Bozmayı Gerektirmeyen Çıkarma İşlemi
2. Doğal Sayılarla Onluk Bozmayı Gerektiren Çıkarma İşlemi
3. Çıkarma İşlemini Kullanarak Problem Çözme
E. ÇARPIM TABLOSU
F. ÇARPMA İŞLEMİ
1. Doğal Sayılarla Eldesiz Çarpma İşlemi
2. Doğal Sayılarla Eldeli Çarpma İşlemi
3. Çarpma İşlemini Kullanarak Problem Çözme
G. BÖLME İŞLEMİ
1. Doğal Sayılarla Kalansız Bölme İşlemi
2. Doğal Sayılarla Kalanlı Bölme İşlemi
3. Hesap Makinesi Kullanma
4. Bölme İşlemini Kullanarak Problem Çözme
5. Dört İşlemi Kullanarak Problem Çözme
Ğ. KÜMELER
1. Küme ve Özellikleri
2. Kümeler Arasındaki İlişkiler
3. Kümeler Arasındaki Denklik İlişkisi
4. Kümeler Arasındaki Eşitlik İlişkisi
125
H. ÖLÇÜLER
1. Doğal Ölçüler
2. Kütle Ölçüleri
3. Zaman Ölçüleri
4. Değer Ölçüleri
I. GEOMETRİK ŞEKİLLER
1. Kare
2. Dikdörtgen
3. Üçgen
4. Daire

MODÜLÜN UYGULANMASIYLA İLGİLİ AÇIKLAMALAR

1. Modül zihinsel yetersizliği olan bireylere, matematik becerileriyle günlük
yaşamlarında gerekli olacak problemleri çözmeye yardımcı olacak düşünme becerileri
kazandırmayı amaçlamaktadır.
2. Zihinsel yetersizliği olan bireyler, matematik becerilerinde diğer alanlardan daha fazla
yönlendirilmeye, desteklenmeye, sürekli ve sistemli eğitime ihtiyaç duymaktadır. Bu
nedenle matematiğin temel kavramlarını ve ilkelerini kavratmada günlük yaşamdan
örnekler seçilmeli, gerçek araçlarla çalışılmalıdır.
3. Eğitimde kullanılacak olan materyaller somut düzeyde seçilmeli, her bir kazanım
ifadesi için uygun araç-gereç, yöntem ve tekniklerle uygulama yapılmalıdır.
4. Eğitim esnasında diğer disiplin alanlarıyla bağlantı kurularak fırsat eğitimi
yapılmalıdır. Örneğin; Türkçe modülü ile ilişkilendirme rakamları doğru şekilde
seslendirme şeklinde olabilir.
5. Nesneler arasındaki ilişkiler konusunda yapılacak çalışmalarla bireyin yakın
çevresinde gördüğü eşyalar ve şekiller arasındaki ilişkiyi hissetmesi sağlanır. Bu
çalışmalarda bireylerin okumaya ve yazmaya başlamalarına gerek yoktur. Bireylerin
bu kavramları doğal ortamlarda gözlem yaptırılarak öğrenmeleri sağlanmalıdır.
6. Ritmik saymalarda önce sözlü olarak sayma, sonra nesnelerle sayma çalışmaları
yapılmalıdır. Ritmik saymalar bireyin sayı kavramını kazanmasını hızlandırır. İleri ve
geriye doğru ritmik sayma çalışmaları toplama, çıkarma ve çarpma işlemlerinin
öğretiminde kolaylık sağlayacaktır. Bu nedenle ritmik sayma becerisi kazandırılırken
baştan sıra ile sayma çalışmaları belli bir düzene geldikten sonra verilen bir sayıdan
başlayıp saymaya da yer verilmelidir.
7. Küme, bireylerin doğal sayıları öğrenmelerine ve doğal sayılar arasındaki ilişkileri
kavramalarında bir araç olarak kullanılmalıdır. Yakın çevredeki araç-gereçler, eşyalar
ve şekiller bir araya getirilerek kümeler oluşturulmalı, küme kavramı kazandırılmaya
çalışılmalıdır. Kümelerdeki eleman sayısı kavramı varlıkların bire bir eşlemesi yoluyla
kazandırılmalıdır. Kümeler arasındaki ilişki ve işlemler dört işlemin anlamının
kazandırılmasında, problem çözme yeteneğinin geliştirilmesinde önemli bir yer tutar.
8. Dört işlem becerilerinin kavratılmasında kümelerden ve kümelerle yapılan işlemlerden
yararlanılmalıdır. Nesneler çalışmaların hareket noktası olmalıdır. Nesnelerin bir araya
gelmesi, bir arada bulunan nesnelerden bazılarının ayrılması, bölünmesi gibi
çalışmalar yaptırılmalı ve bunlardan işlem kavramlarının kazandırılmasında
yararlanılmalıdır. Bireylere her işlemin sonunda yaptığı işlemin doğruluğunu kontrol
etme alışkanlığı kazandırmak amacıyla etkili pekiştireçler verilmelidir.
9. Matematik modülünde dört işlem öğretimi yapılırken öncelikle basamaklandırılmış
yöntem kullanılmalıdır.
10. Dört işlem becerisi kazandırılırken işlemlerle ilgili sözcüklerin anlamları
öğretilmelidir. Örneğin; çıkarma işlemine başlamadan önce “eksildi, çıktı, eksi, kaldı”
gibi sözcüklerin anlamları öğretilmelidir.
11. Öğretim esnasında toplama işlemi öğretilirken önce nesnelerle öğretim uygulaması
yaptırılmalıdır. Örneğin; 1–9 arasındaki nesneler yan yana getirilerek toplama işlemi
anlatılmalıdır. Nesnelerle toplamı işlemini birey başarılı olarak gerçekleştirirse
rakamsal olarak eldesiz biçimde bir basamaklı doğal sayıların toplaması
yaptırılmalıdır. Bir basamaklı doğal sayılarla eldesiz toplama uygulamasından sonra
iki basamaklı doğal sayılarla eldesiz toplama yaptırılmalı ve ardından eldeli toplama
işlemi uygulaması yaptırılmalıdır. Tüm bu uygulamalardan sonra işlem yapılan
basamak sayısı artırılarak öğretimde ilerleme yoluna gidilmelidir.
12. Çıkarma işlemi öğretilirken önce nesnelerle öğretim uygulamasına başlamak gerekir.
Örneğin; 1–9 arasındaki nesnelerden nesne eksiltilerek çıkarma işlemi anlatılmalıdır.
Çıkarma işlemine bir nesne grubu içerisinden belirli sayıdaki nesnelerin çıkarılması ile
başlanmalıdır. Çıkarma işlemi yaptırılırken “Geriye kaç kaldı.” şeklinde ifadeler
kullanılmalıdır. Çıkarma işlemleri yan yana ve alt alta şekilde yaptırılmalı, sonra “ Ne
kadar fazla ?, Aradaki fark nedir ? “ gibi uygulamalar yaptırılmalıdır.
13. Toplama ve çıkarma işlemi öğretildikten sonra toplama ve çıkarma işlemlerini içeren
problemler çözdürülmelidir.
14. Çarpma ve bölme işleminden önce sırayla ikişer, üçer, dörder, beşer, altışar, yedişer,
sekizer ve dokuzar ritmik sayma çalışması yaptırılmalıdır.
15. Çarpma işlemi yaptırılırken çarpmada değişme özelliği üzerinde durulmalıdır. Bir
sayının sıfırla çarpılmasının sıfır, birle çarpılmasının çarpılan sayıya eşit olduğu
kavratılmaya çalışılmalıdır. Ayrıca çarpım tablosunu mekanik olarak ezberlenmesi
yerine kalıcı bir şekilde kavranmasına önem verilmelidir.
16. Bölme işlemi yaptırılırken çarpmayla arasındaki ilişki sezdirilmeye çalışılmalıdır.
Bölmenin, çarpmanın tersi bir işlem olduğu kavratılmalıdır.
17. İşlemlerde ilk beceriler kazandırılırken temel toplama işlemleri gereği gibi
kavratılmadan çıkarmaya, temel çarpma işlemleri kavratılmadan bölmeye
geçilmemelidir. Dört işlemi kullanarak problem çözme becerilerini geliştirirken
problemlerin günlük yaşantıdan olmasına ve problemin çözümü için kullanılacak
işlemlerin daha önceden kavratılmış olmasına dikkat edilmelidir. Bireylerin kendi
kendilerine problem çözmelerine fırsat tanınmalı, gerekli olmadıkça müdahale
edilmemelidir. Ancak bireyler herhangi bir zorlukla karşılaştıklarında yardımcı
olunmalıdır. Problemlerin bireyin seviyesine uygun olmasına ve basitten karmaşığa
doğru bir aşama göstermesine dikkat edilmelidir.
18. Ölçülerin öğretimine önce parmak, karış, ayak ve adım gibi doğal ölçüler kullanılarak
başlanmalıdır. Daha sonra günlük yaşamda karşılaştıkları standart ölçü birimlerine
geçilmelidir. Standart ölçü birimleri tanıtılırken bireylerin ölçme araçlarını
kullanmalarına ve mümkün olanları yapmalarına fırsat verilmelidir.
19. Zaman tüm insanlar için önemli bir ölçüm aracıdır. Saat öğretiminde öncelikli olarak
tam saatler kazandırılmaya çalışılmalıdır. Birçok şekil ve yapıda saat çeşitleri
bulunmaktadır. Birey hangi saat çeşitleriyle zamanı öğrenebiliyorsa öğretim bu saat
çeşitleriyle (normal saat, dijital saat) uygulanmalıdır. Birey tam saat kavramını
öğrendikten sonra yarım ve çeyrek saat kavramı öğretilebilir. Öğretim uygulamaları
için saat maketi yapılabilir. Bireyin saat edinimi sağlanabilir.
20. Para, matematiksel anlamda önemli bir kavram olduğu gibi toplumsal yaşamda da
önemli bir kavramdır. Para kavramı toplumsal yaşamla ilişkilendirilerek
öğretilmelidir. Para anlatılırken paraların sayısal olarak değişimleri de anlatılmalıdır.
Örneğin; iki tane 50 kuruşun 1 Türk Lirası ettiği ve 1 Türk Lirasının kâğıt ve madenî
para türünün olduğu örneklerle anlatılmalıdır. Öğretimde öğretim yapılan ortam
koşulları uygun ise gerçek paralarla uygulama yaptırılması doğru olacaktır. Örneğin;
paranın sayısal niteliği, toplumsal yaşam modülü ile ilişkilendirilerek alışveriş
esnasında, otobüs kullanımında vb. ortamlarda kazandırılabilir. Para üstü alma, alınan
hizmetin ücretini ödeme şeklinde olabilir. Bu mümkün değilse para resimleri
gösterilerek öğretim yapılmalıdır.
21. Bireyin evi, okulu, sınıfı, oturduğu semt vb. yakın çevresini oluşturmaktadır.
Bireylerin yakın çevresinde kullandıkları geometrik cisimlere benzeyen varlıklar,
eğitim ortamına getirilmelidir. Bu cisimlere dokunmaları, hareket ettirmeleri ve
gözlemlerini anlatmaları için bireye fırsat verilmelidir. Bireylerin inceledikleri bu
cisimlere çevrelerinden örnekler gösterilmelidir.
22. “Matematik” modülü içerisinde yer alan kazanımları gerçekleştirmeye yönelik
öğrenme öğretme sürecinde teknolojiden yararlanılabilir. Hesap makinesi, çeşitli
bilgisayar programları, görüntülü kaset ve bireyin bireysel özelliklerine göre çeşitli
eğitim araç ve gereçleri kullanılabilir.

Zihinsel Engelliler Destek Eğitim Programı - MATEMATİK

MATEMATİK

MODÜLÜN AMACI

Matematik ile ilgili becerileri geliştirebilme

KAZANIMLAR
Nesneleri az ve çok olma durumuna göre ayırt eder.
Nesneleri çokluklarına göre sıralar.
Nesneleri büyük ve küçük olma durumuna göre ayırt eder.
Nesneleri büyüklüklerine göre sıralar.
Nesneleri uzun ve kısa olma durumuna göre ayırt eder.
Nesneleri uzunluklarına göre sıralar.
Nesneleri kalın ve ince olma durumuna göre ayırt eder.
Nesneleri kalınlıklarına göre sıralar.
Nesneleri, bir nesnenin içinde ve dışında olma durumuna göre ayırt eder.
Nesneleri, bir nesnenin üzerinde ve altInda olma durumuna göre ayırt eder.
Nesneleri, bir nesnenin uzağında ve yakınında olma durumuna göre ayırt eder.
Nesneleri, bir nesnenin önünde ve arkasında olma durumuna göre ayırt eder.
Nesneleri, bir nesnenin sağında, solunda ve arasında olma durumuna göre ayırt eder.
Nesneleri bo ve dolu olma durumuna göre ayırt eder.
Nesneleri yüksekte ve alçakta olma durumuna göre ayırt eder.
Nesneleri ağır ve hafif olma durumuna göre ayırt eder.
Nesneleri ağırlıklarına göre sıralar.
Birer ritmik sayar.
Beğer ritmik sayar.
Onar ritmik sayar.
İkişer ritmik sayar.
Üçer ritmik sayar.
Dörder ritmik sayar.
1,2,3,4,5,6,7,8 ve 9 doğal sayılar�n kavrar.
Rakamlar yazar.
0 doğal sayısın kavrar
İki basamakl doğal sayılar kavrar.
Üç basamakl doğal sayılar kavrar.
Dört basamakl doğal sayılar kavrar.
Beş , alt ve daha fazla basamakl sayılar kavrar.
Sayı doğrusunu kavrar.
Doğal sayılar arasındaki büyüklük ve küçüklük ilişkisini ayırt eder.
Tek ve çift doğal sayılar ayırt eder.
Sıra bildiren sayılar kavrar.
Romen rakamlarını kavrar.
Doğal sayılarla eldesiz toplama işlemi yapar.
Doğal sayılarla eldeli toplama işlemi yapar.
Toplama işlemini kullanarak problem çözer.
Doğal sayılarla onluk bozmayı gerektirmeyen çıkarma işlemi yapar.
Doğal sayılarla onluk bozmayı gerektiren çıkarma işlemi yapar.
Çıkarma işlemini kullanarak problem çözer.
Çarpım tablosunu ezbere bilir.
Doğal sayılarla eldesiz çarpma işlemi yapar.
Doğal sayılarla eldeli çarpma işlemi yapar.
çarpma işlemini kullanarak problem çözer.
Doğal sayılarla kalanstz bölme işlemi yapar.
Doğal sayılarla kalanl bölme işlemi yapar.
B�lme işlemini kullanarak problem çözer.
Dört işlemi kullanarak problem çözer.
Hesap makinesi kullanarak işlem yapar.
Küme ve özelliklerini ayırt eder.
Kümeler arasındaki ilişkileri ayırt eder.
Kümeler arasındaki denklik ilişkisini ayırt eder.
Kümeler arasındaki eşitlik ilişkisini ayırt eder.
Vücut organları yardımıyla ölçüm yapar.
Metre ve cetvel kullanarak ölçüm yapar.
Kütle ölçülerini kullanarak ölçüm yapar.
Saati okur.
Parayı Tanır.
Geometrik şekilleri ayırt eder.
Karenin özelliklerini belirtir.
Dikdörtgenin özelliklerini belirtir.
Üçgenin özelliklerini belirtir.
Dairenin özelliklerini belirtir.
Geometrik şekilleri çizer.
Geometrik şekillerin çevresini hesaplar.
Bir örüntüde eksik bırakılan bölgeleri tamamlar.

MODÜLÜN SÜRESİ

Matematik için öngörülen süre 300 ders saatidir.

Beceri Öğretimi

         Bireyin sahip olduğu yeterliliklerine dayalı olarak yapabileceği tahmin edilen veya yaptığı etkinliklerdir.
{loadposition header}
Öğrenme, birey davranışının öğretimden sonra değişiklik göstermesidir.
Davranış ise, iki ya da daha fazla kişi tarafından güvenilir olarak gözlenebilen ve ölçülebilen belli bir başlangıcı ve bitişi olan, tekrarlanabilen devinsel özellikler olarak tanımlanır.
Davranışlar tek basamaklı ve zincirleme olarak ikiye ayrılır:
Tek basamaklı davranışlar başlangıcı ve bitişi kolayca ayırt edilebilen davranışlar olarak tanımlanır.
Örneğin; Nesne ismi söyleme, tabela okuma, düğmeye basma vb.
Zincirleme davranışlar ise, birkaç davranışın bir araya gelerek daha karmaşık bir davranışı oluşturmasına denir.
Örneğin; pazar ya da marketten alış veriş yapma becerisi, çorap giyme becerisi, çamaşır makinesini kullanma becerisi gibi.

BECERİ ÖĞRETİMİ YAPABİLMEK İÇİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ GEREKENLER
Her öğretimde olduğu gibi beceri öğretiminde de ilk yapılması gereken, ortamın hazırlanmasıdır. Ortam hazırlanması sırasında akılda bulundurulması gereken üç önemli unsur bulunmaktadır:
•Öğretim yapmak için en uygun ZAMAN nedir?
•Öğretim NEREDE yapılmalıdır?
•HANGİ MATERYALLERE gereksinim vardır?
NE ZAMAN öğretim yapılmalı?
•Eğer becerilerin doğal olarak öğretilebilecekleri zaman yoksa (diş fırçalama, el yıkama, yemek yeme gibi), becerilerin öğretimi için hem öğretmen hem de öğrenci için en uygun zaman seçilmelidir.
•Bazı becerilerin öğretimi için haftada bir kez bile zaman ayrılsa o beceriler öğretilebilecekken (ütü yapma, sandviç yapma gibi), bazı becerilerin öğretilebilmesi için (tuvalet öğretimi gibi) her gün öğretim yapmak gerekebilmektedir.
NEREDE öğretim yapılmalı?
•Öğretimin yapıldığı ortam, öğrencinin özelliklerine bağlı olarak düzenlenmelidir.
•Örneğin; bazı durumlarda çevredeki tüm ilgi dağıtıcı unsurları ortamdan uzaklaştırmak gerekirken, bazı durumlarda çevrede hiçbir değişiklik yapılmasına gerek duyulmayabilir.
•Öğrencinin belli becerilerin öğretimi için kullanılan yerleri öğrenmesi öğretimi kolaylaştırır. Öğrenci beceriyi tamamen öğrendikten sonra başka ortamlarda da çalışarak becerinin genellemesi sağlanmalıdır.
HANGİ MATERYALLERE gereksinim vardır?
•Beceri öğretimi sırasında pek çok materyal kullanmak gerekecektir. Ancak kullanılacak materyallere öğrencinin gözünden bakmak işimizi kolaylaştıracaktır.
•Kullanmayı düşündüğümüz araçlar öğrencinin dikkatini çekebilecek mi? İlginç ve ona bakmak keyif veriyor mu? Tutması ve hareket ettirmesi kolay mı? Çok mu küçük? Çok ağır mı? Güvenli mi? Yanlışlıkla düştüğünde kırılır mı?
•Çalışılacak öğrencinin özelliklerine bağlı olarak, “Bu öğrenci bu materyallerle bu beceriyi gerçekleştirebilir mi yoksa materyallerde değişiklik yaparsam öğrenme şansı daha yüksek olur mu?” sorusu her zaman akılda tutulmalıdır.
•Bazı araçların kullanılması daha kolay olacaktır. Örneğin, büyük boncukları ipe dizmek küçük boncuklardan daha kolaydır, büyük topu yakalamak küçük topu yakalamaktan daha kolaydır, büyük beden kıyafetleri giymek, tam gelen kıyafetleri giymekten daha kolaydır. Bu nedenlerden dolayı öncelik kolay olan materyallere verilmeli daha sonra zor olanlara geçilmelidir.
•Çalışılacak öğrencinin özelliklerine bağlı olarak, “Bu öğrenci bu materyallerle bu beceriyi gerçekleştirebilir mi yoksa materyallerde değişiklik yaparsam öğrenme şansı daha yüksek olur mu?” sorusu her zaman akılda tutulmalıdır.
•Bazı araçların kullanılması daha kolay olacaktır. Örneğin, büyük boncukları ipe dizmek küçük boncuklardan daha kolaydır, büyük topu yakalamak küçük topu yakalamaktan daha kolaydır, büyük beden kıyafetleri giymek, tam gelen kıyafetleri giymekten daha kolaydır. Bu nedenlerden dolayı öncelik kolay olan materyallere verilmeli daha sonra zor olanlara geçilmelidir.


BECERİ ANALİZİ
•Beceri analizi, bir amacı (beceriyi) gerçekleştirebilmek için gerekli her bir davranışın ayrıntılı ve mantıklı olarak sıralanması ya da davranış zincirinin betimlenmesidir.
•Öğretilecek becerinin oluş sırası mantıklılık izlemelidir.
•Öğrencinin amaca ulaşabilmesi için gerekli tüm basamaklar yer almalıdır.
•Analizin ne kadar detaylı hazırlanacağı öğrencinin performans düzeyine göre farklılık gösterebilir ya da bir tane detaylı bir analiz hazırlanarak her bir beceri için uygun olan yerden başlanarak kullanılabilir.


BECERİ ANALİZİNİN ÖĞRETİME KATKILARI
•Bilgi
•Öğretimin Bireyselleştirilmesi
•Öğretimi Kolaylaştırır
•Objektif Değerlendirme
•Tekrarlanabilirlik
BİLGİ Beceri analizi yapıldığında en yüksek düzeyde bilgi sunmak mümkün olmaktadır. Öğretim basamaklarının beceri analiziyle belirlenmesi nedeniyle öğretim materyali küçük parçalar halinde sunulabilmektedir. Böylece öğretmen öğrenciye bilgiyi daha çabuk ve kesin olarak kazandırabilmektedir.


ÖĞRETİMİN BİREYSELLEŞTİRİLMESİ
Beceri analizinin yapılması öğretim basamaklarının oluşturulmasına hizmet etmesi nedeniyle öğrencilerin düzeyine göre öğretimin oluşturulmasını mümkün kılmaktadır.


ÖĞRETİMİ KOLAYLAŞTIRIR
Öğretilmek istenen konuda beceri analiziyle belirlenen basamaklar öğrencinin bulunduğu düzeyi kolayca belirlememize yardımcı olduğu gibi öğretime nereden başlayacağımızın bilinmesine de yardımcı olur. Öğrenciler düzeylerine göre öğretim yapıldığında, daha kolay ve hızlı öğrenirler.


OBJEKTİF DEĞERLENDİRME
Yapılan beceri analizi basamaklarıyla öğrencilerin göstermiş oldukları ilerlemeleri değerlendirmek ve kaydını tutmak mümkün olmaktadır. Bu da öğretmenin yanlılığını azaltmaktadır. Özellikle yetersizlikten ağır düzeyde etkilenmiş çocukların ilerlemeleri yavaş olabilmektedir. Çocukların ilerlemelerini ancak ayrıntılı beceri basamaklarında görmek mümkün olabilmektedir.


TEKRARLANABİLİRLİK
Yapılan beceri analizleri başka öğretmenlerce tekrar uygulanabilme olanağı vermektedir. Beceri basamaklarına göre oluşturulan programlar başka okul ve öğretmenlerce kolayca uygulanabilir.


BİLİŞSEL NİTELİKTEKİ BECERİ ANALİZİNİ OLUŞTURMA YAKLAŞIMLARI
•Var Olan Kaynakların Gözden Geçirilmesi: Yararlanılacak kaynakların başında okul programları, ders kitapları, dergiler ve rehber kitaplar yer almaktadır. Bu kaynakların incelenmesiyle ilişkili öğretim aşamaları uyarlanır ve değiştirilebilir. Varolan kaynaklarda basamakların yeterli ve uygun olmadığı akılda tutulmalıdır.
•Gelişim Aşamalarının Gözden Geçirilmesi: Normal gelişim aşama sırasını sağlayan kitaplardan yararlanılabilir. Buradaki aşama sıralarına dönüştürülebilir.
•Program Rehberlerinin Uyarlanması: Beceri sıralamasının belirlenmesinde rehber programlarda uyarlamalar yapılacak olursa gerçekten yararlı olacaktır. Bu aşamada da uyarlamanın, değiştirmenin nasıl yapılacağının bilinmesi önemlidir. Bu uyarlamalar ve değişiklikler:
–Programlardaki ilişkili içerik yeterli olmayabilir.
–İçerik belli bir yöre için uygunluk gösterirken diğer bölge için uygun olmayabilir.
–Programlarda öğretim materyali için gerekli alt aşama sıralaması yeterli düzeyde değildir.
–Öğretim materyalinde basamaklar mantıklı bir sıra izlemeyebilir ve/veya basamaklar yeterli olmayabilir. Bu durumda basamaklarda değişikliğe gidilebilir. (Programlara genel olarak değişebilecek kaynaklar olarak bakılması uygun basamakların oluşturulmasına hizmet edecektir.)
PSİKOMOTOR BECERİLER İÇİN BECERİ ANALİZİ ÜRETME YOLLARI
Beceri analizindeki basamakları belirlemenin iki yolu bulunmaktadır:
•Beceri basamakları oluşturulurken bellekten basamaklar oluşturulmaktadır.
•Davranışı bizzat yaparak basamaklar sırayla yazılmaktadır. Beceri analizi genellikle davranışı gerçekleştiren bir kişinin gözlenmesiyle ya da beceri analizini hazırlayan kişinin kendisinin davranışı yerine getirerek notlar almasıyla hazırlanır.
* Bellekten Beceri Analizi Yazmanın Avantaj ve Dezavantajları
Avantajları
•Daha az zamanı gerektirir.
•Analiz her türlü ortamda gerçekleştirilebilir.
•Analizi yaparken özel araç-gereç gerekmez.
Dezavantajları
•Bazı beceri basamakları unutulabilir.
* Bizzat Yaparak Beceri Analizi Yapmanın Avantaj ve Dezavantajları
Avantajlar
•Tüm basamaklar bizzat yapılarak yazıldığı için atlama riski söz konusu olmayacaktır.
Dezavantajlar
•Öğretilmek istenen bazı davranışların sınıf dışında gerçekleşiyor olması nedeniyle beceri analizinin sınıf dışında bir ortamda gerçekleştirilmek durumunda olması,
•Beceriyi bizzat yapabilmek için özel bir takım araçları gerekli olabilir.
Hangi Beceri Analizi Yolunu Kullanacağımıza Nasıl Karar Vereceğiz?
Sağlıklı ve eksiksiz bir beceri analizi yapabilmek için aşağıdaki soruları cevaplamak gerekmektedir:
1. Söz konusu olan amaca (davranışa) aşina mısınız? (Bu davranışı düzenli olarak gerçekleştiriyor musunuz?)
2. Basamak atlama olasılığı var mıdır?
3. Özel bir takım araçlar gerekli midir?
4. Özel araçların bulunduğu ortama gereksinim var mıdır?
*** Eğer soruların ilkine cevabınız evetse, beceri analizini belleğinizden yapmanız yeterli olabilecektir.
*** Eğer ilk soruya cevabınız hayırsa, diğer sorulara cevabınız evet bile olsa, beceri analizini bizzat yaparak gerçekleştirmek gerekecektir.


BECERİ ÖĞRETİM SÜRECİ
•Beceri analizinin bulunduğu ölçü aracının hazırlanması
•Öğrencinin performans düzeyinin belirlenmesi
•Uzun dönemli, kısa dönemli ve öğretim amaçlarının belirlenmesi
•Öğretim planlarının hazırlanması
•Öğretimin değerlendirilmesi
Beceri analizinin bulunduğu ölçü aracının hazırlanması
•İleriye doğru
Bir becerinin tamamlanabilmesi için önce yapılması gereken beceriden başlanarak sonraki basamakların yapılış sırasına göre yazılmasıdır.
•Geriye doğru
Bir becerinin yapılması sırasında yer alan beceri basamaklarının, en son beceri basamağından başlanarak (en kolaydan zora doğru sıralanması ) en önceki basamağa doğru yazılmasıdır.
Öğrencinin performans düzeyinin belirlenmesi
Zincirleme davranışlar beceri analizi kaydı tekniği ile değerlendirilir. Bunun ise iki yolu vardır:
•Tek fırsat yöntemi
•Çok fırsat yöntemi
Tek fırsat yöntemi: Bu yöntemde:
•bireye beceri analizinde yer alan basamakları yerine getirmesi için yönerge verilir,
•birey doğru yaptığı her basamak için (+) alır, birey bir basamağı yanlış yaparsa, yanıt için ayrılan sürede yapmazsa ya da yanıt için ayrılan sürede uygun olmayan davranışlar sergilerse (-) alır ve değerlendirmeye son verilir.
•Beceri analizinde gerçekleştirilen ilk yanlış basamaktan sonra, geriye kalan tüm basamaklar için de (-) verilerek değerlendirme sonlandırılır.
Tek fırsat yöntemiyle değerlendirme yapmanın yararları şöyle sıralanabilir:
Ødeğerlendirme kısa sürede tamamlanır,
Øbireyin yanlış yaptığı ilk basamakta değerlendirme sona erdirilerek öğretime geçildiği için öğretime ayrılan süre artar, değerlendirme sırasında öğrenmenin gerçekleşmesi çok küçük bir olasılık olduğu için uygulamanın etkisi daha kesin biçimde ortaya konur.
*** Ancak, tek fırsat yönteminde beceri analizinde bireyin doğru olarak sergileyebileceği basamaklar varken, bireyin yanlış yaptığı ilk basamakta değerlendirmeye son veriliği için tüm basamaklara ilişkin doğru bir değerlendirme yapılamamış olabilir.
Çok fırsat yöntemi: Bu yöntemde:
•bireye beceri analizinde yer alan basamakları yerine getirmesi için yönerge verilir,
•birey doğru yaptığı her basamak için (+) alır.
•birey bir basamağı yanlış yaparsa, yanıt için ayrılan sürede yapmazsa ya da yanıt için ayrılan sürede uygun olmayan davranışlar sergilerse, bu basamak uygulamacı tarafından yerine getirilir.
•Geriye kalan basamakları tamamlaması için öğrenciye fırsat verilir ve beceri analizindeki tüm basamaklarda bireyin performansı elde edilinceye kadar bu süreç devam ettirilir.
*** Bu yöntemde bireyin doğru olarak sergileyebileceği tüm basamaklar için şans tanınıyor olması, yöntemin bir yararı olarak değerlendirilebilir.
*** Ancak, bireyin doğru olarak sergileyemediği davranışların uygulamacı tarafından yerine getirilmesi sırasında, öğrenme gerçekleşebilir. Bu durum, uygulamanın etkililiğinin net biçimde görülmesini engelleyebilir.
Gerçekleşen basamak yüzdesi formülü
Beceri analizinde doğru yapılan basamak sayısı X 100
Beceri analizindeki toplam basamak sayısı
Uzun dönemli, kısa dönemli ve öğretim amaçlarının belirlenmesi
•Bir becerinin öğretiminde ulaşılması hedeflenen uzun dönemli amaç, öğrenciyi o beceriyi bağımsız yapar hale getirmektir.
•Öğrencinin beceri analizinde “-” aldığı basamaklar bizim kısa dönemli amaçlarımızı oluşturmaktadır.
•Kısa dönemi amaçlarımızdan o ders için çalışacağımız basamak ise öğretim amacımızı oluşturmaktadır.
Öğretim planlarının hazırlanması
Öğretim için zincirleme davranışların beceri analizleri geliştirildikten ve performans düzeyi belirlendikten sonra uygulamacı bu beceriyi nasıl öğreteceğine karar verilir. Bu karar doğrultusunda da öğretim planları hazırlanır. Bu konuyla ilgili yayınlar incelendiğinde, beceri analizinin üç biçimde öğretilebildiği görülmektedir:
•İleriye zincirleme
•Geriye zincirleme
•Tüm basamakların bir arada öğretimi
İleriye zincirleme: Zincirleme davranışın beceri analizinde yer alan ilk basamakla öğretime başlanarak her denemede yalnızca bir basamağın öğretilmesi olarak tanımlanır.
Diğer bir deyişle beceri analizinde yer alan ilk basamak birey tarafından doğru olarak sergilendikten sonra, ikinci basamağın öğretimine geçilir ve bu süreç, beceri analizinde yer alan tüm basamakların öğretimi gerçekleştirilinceye kadar sürdürülür.
Geriye zincirleme: İleriye zincirlemenin tersi olarak düşünülebilir. Geriye zincirleme, zincirleme davranışın beceri analizinde yer alan son basamakla öğretime başlanarak her denemede bir basamağın öğretilmesi olarak tanımlanır.
Son basamakta öğretim gerçekleştirildikten sonra, sondan ikinci basamaktan öğretime başlanır. Bu süreç beceri analizindeki ilk basamağın öğretimi gerçekleştirilinceye kadar sürdürülür.
Tüm basamakların bir arada öğretimi: Her denemede zincirleme davranışın beceri analizinde yer alan bir basamağın öğretilmesi yerine basamakların tümünün birden öğretilmesi olarak tanımlanabilir.

http://ozelegitimsitesi.com/kavram-beceri-ogrt/kavram-ogretim-planlari.html